Feitelijke gegevens

• 2e druk, 2005
• 190 pagina's
• Uitgeverij: De Arbeiderspers

Flaptekst

Eerste zin

Het regende op de dag dat mijn zusje jarig was.

Samenvatting

In juni op de 40e verjaardag van haar zusje Floor begeeft de hoofdfiguur Emma van der Merwe zich naar het huis van haar zusje om haar te feliciteren. Haar zusje is sinds enige tijd weduwe, omdat haar man Jaap bij een vliegtuigongeluk om het leven is gekomen. Hierbij is ook zijn secretaresse omgekomen die ingecheckt stond als zijn vrouw. Hij was dus een vreemdganger. Vreemd genoeg doet er niemand open. De buurvrouw Francien bemoeit zich ermee, maar omdat deze tien dagen op vakantie is geweest, weet ze ook niet waar Floor is.
Als Emma met behulp van de sleutel die Francien bewaart, de woning binnengaat, merkt ze een geweldige stank op die veroorzaakt wordt door een dode poes. Vol walging ruimt ze de resten van de poes op. Er ligt een stapel kranten en er is nogal wat post in de gang te vinden, dus het lijkt er op dat ze al een paar dagen er vandoor is. Het is niets voor Floor om zomaar spoorloos te verdwijnen. Wanneer ze haar vriend Frank (een architect) erover vertelt, is die niet meteen verontrust. Dat lijkt voorlopig niemand te zijn. Ze gaat aangifte doen bij de politie, maar de betrokken rechercheur Erik Verheul kan voorlopig weinig voor haar doen. Er zijn namelijk geen strafbare feiten te constateren. Ze wordt min of meer met een kluitje in het riet gestuurd.

Enkele dagen later gaat Emma papieren bekijken in het bureau van haar zus Floor. Ze ziet een agenda waarin wat afspraken met mannen staan. Gek, want ze wist niet dat Floor er een nieuwe relatie op na hield. De eerste naam Peter blijkt echter de naam van een kapper te zijn en Floor blijkt op de laatste afspraak bij hem niet verschenen te zijn. De tweede naam is die van ene Cas. Voorlopig is dat een onbekende, maar er staat wel de naam van een restaurant bij vermeld. Emma gaat de rol van rechercheur spoelen en bezoekt het restaurant. Het blijkt dat op de avond van haar verdwijning Floor ook niet komen opdagen is bij een etentje met Cas. De serveerster had het nog heel vervelend gevonden. Maar wie Cas is blijft op dat moment onduidelijk. Emma belt ook nog meer vriendinnen van Floor, maar niemand weet waar ze is. 

Ook bezoekt ze haar moeder in een verpleeghuis, maar het is duidelijk dat haar moeder een betere verhouding met Floor heeft dan met haarzelf. Het is geen al te enthousiast bezoek derhalve. Ook haar vriend Frank is niet al te bezorgd. In een korte flashback beschrijft Emma hoe ze Frank heeft leren kennen, nadat ze in de steek was gelaten door haar eigen Bob, die haar had ingeruild voor een jonger model. Ze gaat voor hem wel naar een receptie, waar ze ook zijn secretaresse Marianne ontmoet, die nogal om hem heen draait. Haar eigen relatie is er niet één waarvan de spetters af vliegen. Haar zoon Thijs heeft wel een goede verhouding met zijn moeder, maar zijn kamer wordt gebruikt voor studeerkamer van Frank. Thijs heeft toch vanwege zijn studie het huis verlaten. 

Haar ex-man Bob neemt contact op met haar en tijdens een etentje blijkt dat hij meer bezorgd om haar is dan om Frank. Hij vertelt zelfs dat hij op bezoek is gegaan bij haar moeder, met wie hij altijd goed heeft kunnen opschieten. Emma doorzoekt opnieuw het huis van Floor, ziet haar lingerie, wat ook al een verrassing voor haar is. Ze verwachtte geen strings in de laden van Floors bureau te vinden. Net zo min als ze van de vriendjes van Floor wist. Met buurvrouw Francien gaat ze een keer hardlopen, omdat Floor dat ook wel eens deed. Die vertelt dat Floor een hekel aan haar grote honden had.

Later ontdekt Emma een rekening van de tuinman op de deurmat: die heeft een aantal veranderingen in de tuin van Floor aangebracht en wacht op een opdracht om wat definitieve veranderingen aan te brengen. Die had Floor voor haar verdwijning met hem doorgesproken, beweert hij. Hij komt op verzoek van Emma de plannen bespreken en hij vertelt dat hij wel eens een auto voor het huis van Floor heeft zien staan. Ze had een vriendje, is zijn boodschap. Ook buurvrouw Francien vertelt tijdens een van haar bezoeken dat Floor wel twee vriendjes had. 

Emma gaat een paar dagen later weer hardlopen. Onderweg ziet ze dat ze gevolgd wordt en het blijkt dat Cas haar achternaloopt in de veronderstelling dat ze Floor is. Ze lijken namelijk heel veel op elkaar. Emma valt en verstuikt haar enkel. Cas schrikt dat het Emma is en vraagt of zij weet waar Floor gebleven is. Emma geeft aan de rechercheur door dat ze weet wie Cas is. Hij ondervraagt Cas en deze reageert woedend op Emma: waarom heeft ze zijn gegevens doorgespeeld? Hij weet toch ook niet waar Floor is. 

Intussen bezoekt ze opnieuw haar moeder en weer blijkt dat haar moeder liever Floor had gezien. Voor Franks verjaardag loopt Emma uren te bedenken wat ze voor hem zal kopen en tenslotte koopt ze een paar schoenen voor hem. Weken later komt er nieuws over Floors auto. De politierechercheur Erik Verheul belt haar op om haar te vertellen dat de auto is opgedregd uit een binnenhaven, maar dat de deuren waren gesloten. Floor kan er dus niet in hebben gezeten. Hij wordt eerst onderzocht, maar er zijn geen sporen te vinden en de auto wordt vrij gegeven. Hoewel het haar afgeraden wordt, wil ze de auto zien. Die ziet er verschrikkelijk uit. Hij is total loss.

Ze heeft heel weinig meer gehoord van de vriendinnen van Floor en dat beweegt er haar toe om weer contact op te nemen met haar eigen vriendin Maud. Ze praten met elkaar over de verdwijning van Floor. Cas belt opnieuw: zijn boosheid is wat gezakt en ook de politie heeft hem afgevoerd van de lijst van verdachten. Hij komt nog een keer meekijken in haar huis en maakt een opmerking dat Floor eigenlijk nooit de kookboeken inkeek, maar wel de tuinboeken. Dat doet Emma besluiten in de tuinboeken te kijken en ze ziet dat er een aantal tekeningen in zitten om de tuin van Floor op te knappen. Maar de tuin is niet opgeknapt volgens de laatste tekening. Er is namelijk een vijvertje aangelegd door tuinman Chris. De buurvrouw Francien belt op een dag plots op om te vertellen dat haar honden de grond in de tuin van Floor hebben omgewoeld, maar ze heeft het zo goed mogelijk hersteld. Er is weinig van te zien.

Korte tijd later zijn de beide honden van Francien vergiftigd. Emma onderzoekt opnieuw de kwestie en de dader moet via de tuin van Floor zijn gekomen. Wanneer ze weggaat, vertelt Francien nog dat ze een keer getuige is geweest van een ruzie tussen Floor en Chris de tuinman. Als ze thuiskomt en in slaap valt, belt haar zoon Thijs op. Hij is in het ziekenhuis bij Emma’s moeder die een hartstilstand heeft gehad. Enkele dagen later sterft ze. In een van haar laatste ogenblikken ziet ze Emma voor Floor aan. Het is een pijnlijke gewaarwording voor Emma. In een soort roes begraaft ze haar moeder, maar wordt daarna getroffen door een griepaanval. Als ze weer opgeknapt is en haar computer wil bedienen, is deze gecrasht. Ze gebruikt daarom de pc van Frank en leest zijn email. Het blijkt dat hij een verhouding heeft met Marianne. Ze is nu door drie personen in de steek gelaten.

Chris is weer bezig met werkzaamheden in de tuin: hij legt wel steeds de rekening ervan neer. Dan ineens wordt er veel duidelijk voor Emma. In een moment van helderheid begrijpt ze wat er in de tuin gebeurd is. Floor is onder de vijver begraven. Dan moet Chris de dader zijn. Die komt terug in het huis en bedreigt haar. Ze heeft op haar mobiel Cas gewaarschuwd, maar die komt laat. Met een glasscherf probeert ze zich te verdedigen; ze verwondt zichzelf, maar weet ook de glasscherf te plaatsen in het oog van Chris. Die schreeuwt het uit van de pijn en dan komt Cas te hulp. Tenslotte komt ook nog de politie ter plaatse en is de verdwijning min of meer opgelost. Alle drie liggen ze in het ziekenhuis. Verheul ontdekt dat Floor inderdaad in de tuin begraven ligt en daarna wordt ze opnieuw begraven.

In het laatste deel gaat Emma naar het huis van Marianne, omdat ze weet dat Frank bij haar is. Ze vertelt Marianne dat ze Frank mag houden. Die wil dat eigenlijk niet. Ze wil wel een verhouding, maar geen man over de vloer. Emma gaat naar de rivier die langs haar stad stroomt (De IJssel) en ziet langzaam een boot voorbij varen.

Personages

Emma van der Merwe

De ik-vertelster in dit verhaal, een vrouw van rond de 40 (haar zusje Floor is 40), wiens relatie met haar man Frank niet zo goed is. Nadat ze ontdekt dat haar zusje verdwenen is gaat ze zelf op onderzoek uit. Tijdens haar zoektocht heeft ze steeds meer het idee dat mensen haar in de steek laten: eerst Floor, vervolgens haar moeder en uiteindelijk ook Frank.

Francien

De buurvrouw van Floor, die Emma helpt in haar zoektocht.

Cas

Een date van Floor, die ook niet weet waar ze gebleven is, maar wel een tijdje verdacht wordt door de politie. Uiteindelijk helpt hij Floor in haar penibele situatie aan het eind: haar gevecht met Chris.

Chris

De tuinman van Floor, die, zo blijkt uiteindelijk, haar vermoord heeft en begraven onder de nieuwe vijver die hij gebouwd heeft in de tuin. Het wordt niet duidelijk waarom.

Frank

De man van Emma, die zich minder zorgen maakt om zijn schoonzusje dan Emma, en een verhouding blijkt te hebben met zijn secretaresse, Marianne.

Emma\\\'s moeder

Had een betere relatie met Floor dan met Emma. De bezoekjes van Emma aan haar moeder verlopen dan ook moeizaam, en ze ziet haar op een gegeven moment aan voor haar zus. Emma's moeder overlijdt in de roman.

Quotes

"Ik druk mijn wijsvinger op de bel. Zoals ik al verwacht had gebeurt er niets, en ik stel me voor hoe ze boven in bed liggen, half opgericht, steunend op hun ellebogen terwijl ze elkaar verschrikt aankijken. Wie kan dát nou zijn op de late avond?" Bladzijde 188

"Misschien is het waar wat iemand ooit tegen me gezegd heeft, dat ik de zoon moest compenseren die vader zo graag had willen hebben. En ik zal wel aangevoeld hebben dat je voor zo'n rol niet te meisjesachtig moet zijn." Bladzijde 123

Thematiek

Misdaad: whodunit

In het boek gaat Emma op zoek naar haar zusje Floor, die is verdwenen. Door onderzoek te doen (vb. door het bladeren in haar agenda) gaat ze op naar degene die haar zusje zou hebben ontvoerd, of waar haar zusje nu is. Whodunit dus.

Motieven

Zussenrelatie

Emma en Floor lijken op elkaar en hebben een goede band. Dat Floor opeens zomaar weg is, zonder iets te zeggen. Emma kent haar zus zo goed, dat ze weet dat dat niet klopt.

Moord

Er is een moord gepleegd op Floor. Eigenlijk komen we er pas op het eind achter dat Floor is vermoord, maar het wordt al vroeg in het boek duidelijk. Uiteindelijk blijkt tuinman Chris de dader te zijn.

Queeste

Emma is op een zoektocht naar haar zusje Floor.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Emma heeft een relatie met Frank. Hun relatie is niet spetterend: er is weinig passie. Frank blijkt daarnaast ook nog eens vreemd te gaan. Hun relatie zit dus vol problemen.

Moeder-dochterrelatie

De relatie die Emma heeft met haar moeder, glipt langzaam uit haar vingers. Haar moeder heeft Floor altijd leuker gevonden en Emma voelt zich bij haar niet gewenst. Haar moeder sterft aan een hartstilstand. Nu is haar moeder volledig weggeglipt.

Opdracht

De roman wordt opgedragen aan “Jeroen en Martijn”.

Trivia

Naast bestsellers en columns schreef Tineke Beishuizen songteksten voor onder meer Marco Bakker en Rob de Nijs.

Titelverklaring

“Als zand door mijn vingers” kan in verband worden gebracht met drie dingen die gebeuren in het leven van de hoofdfiguur Emma van der Merwe. Het zijn gebeurtenissen waarover ze langzaam maar zeker de grip verliest. In de eerste plaats is dat de verdwijning van haar zusje Floor. Zonder een spoor achter te laten is zij op een dag verdwenen. In de tweede plaats is het haar relatie met Frank. Al vanaf het begin in de roman lijkt het geen heftige liefdesrelatie, die ze heeft, nadat ze door haar man Bob in de steek gelaten is voor een jonger model. Frank glipt als het ware uit haar vingers: hij blijkt een verhouding te hebben met een werkneemster Marianne op zijn architectenbureau. Aan het einde van de roman gaat ze Frank opzoeken als ze weet dat hij bij Marianne is en geeft hem de bons. De derde relatie die tussen haar vinger weg glipt is die met haar moeder. Haar moeder kon altijd al beter met haar zusje Floor opschieten. Noodgedwongen gaat ze haar moeder als Floor verdwenen is, een aantal keer opzoeken, maar het blijkt duidelijk dat haar moeder meer op heeft met haar zusje. Op een dag krijgt haar moeder een hartstilstand en overlijdt korte tijd daarna. Drie personages uit haar leven zijn als zand door haar vingers geglipt. Het is de ontluistering van zekerheden die het verhaal een extra dimensie geeft. Veel, zo is de conclusie, berust op drijfzand. De essentie verdwijnt als zand door je vingers. 

Structuur & perspectief

Opbouw van de roman
De roman wordt niet onderverdeeld in delen en/of hoofdstukken. Er zijn alleen witregels om de verdeling in fragmenten weer te geven. Meestal geven de witregels tijdverdichting aan en verandering van plaats en tijd. De roman heeft een opening in handeling (Emma bezoekt haar zus voor haar 40e verjaardag) en een gesloten einde (het is duidelijk wat er met haar zus Floor gebeurd is).

Perspectief
De roman heeft een ik-verteller. Het is de ruime veertiger Emma van der Merwe, die in de o.t.t. vertelt wat er gebeurt nadat ze haar zusje niet heeft aangetroffen op haar 40e verjaardag.

Door de gebruikte o.t.t ontstaat een vision-avec-structuur, die voor de spanning natuurlijk wel goed is. Een achteraf-verteller in de o.v.t. is voor een thriller minder gewenst.

Decor

De roman speelt in de 21 eeuw, maar in welk jaar kan niet uit de gegevens worden opgemaakt. Ook is een grote Nederlandse stad de ruimte waarin de gebeurtenissen zich afspelen, maar er zijn slechts enkele bijzonderheden in de roman te vinden waaruit een definitieve plaats kan worden bepaald. Op de laatste pagina wordt de rivier de IJssel genoemd. We moeten derhalve denken aan een plaats in de provincie Overijssel. De roman begint in juni en eindigt in de herfst.

Stijl

Het taalgebruik en de opbouw is vrij eenvoudig. Er worden rechttoe, rechtaan zinnen gebruikt en geen moeilijke woorden. Sommige zinnen zijn wel vrij lang, met veel komma's erin en niet altijd op de juiste plek. Een quote die de lange eenvoudige zinnen illustreren:

'In de badkamerspiegel staart een bleek gezicht mij aan en ik kijk terug, terwijl ik mij afvraag of ik die lijnen om mijn mond al had, en zo niet, of het mogelijk is ze in zo korte tijd te krijgen.'

Slotzin

Ik stond op de kade en keek het schip na totdat ik het rustige geluid van de dieselmotor niet meer kon horen.

Beoordeling

Voor een literaire thriller is de roman te weinig spannend. Halverwege het boek weet een geroutineerde lezer wie de dader is en er blijkt inderdaad geen verrassing meer in het tweede deel voor te komen. Het literaire aspect is ook maar matig vertegenwoordigd. De moord draait om een liefdesrelatie. Ook andere liefderelaties worden clichématig uitgewerkt: alle mannen gaan vreemd. De moeder-dochterverhouding die eveneens in de roman wordt genoemd, wordt ook matig uitgewerkt. Kortom, ik vind het geen spannende roman. Moeilijk is het geheel niet te noemen en een eindexamenkandidaat van het vmbo (tl) kan de roman misschien op de lijst zetten. Maar voor het vwo is het als nummer zeker op de literatuurlijst zeker te licht. Bij havo-kandidaten hangt het m.i. af van de toestemming van de docent. Het boek is m.i. gewoon te oppervlakkig en mist daadwerkelijke spanning. 
Het boek is zeker niet literair, daarvoor is het taalgebruik en de opbouw (nota bene zonder hoofdstukken) te eenvoudig. De correctoren hebben bij de interpunctie nogal wat steekjes laten vallen en soms sluipen er lelijke zinnen tussen door zoals ‘Het bemoedigde mij dat ik zomaar dacht, dat ik er automatisch van uitging dat ze wel weer op zou komen dagen, maar elk uur dat voorbijging zonder bericht van haar, was ik er minder zeker van dat het goed zou aflopen.’ Bij een literair boek mag je toch mooie zinnen en nieuwe, verrassende vergelijkingen verwachten. Maar nee, hoor. Misschien dat de roman bij de traditionele lezers van Beishuizen (nl. die van de Libelle) in de smaak valt, maar de aankondiging van de uitgever op de voorkant “literaire thriller” is toch ietsje te veel van het goede. Niettemin stond de roman in de maand juni in diverse top-tien noteringen in de boekhandel.

Recensies

"Toegankelijk, lekker leesbaar en het gaat ook nog ergens over." http://www.crimezone.nl/w...ingers.htm

"Een groot nadeel van deze roman is het plot. Zodra bekend is of Floor nu ontvoerd, vermoord of gewoonweg verdwenen is, wordt het je als lezer ook duidelijk wie daar dan verantwoordelijk voor is." http://www.8weekly.nl/art...delen.html

Bronnen

Website van de schrijfster

http://www.tinekebeishuiz...biografie/