De laatste wagon door Bé Nijenhuis

Titelverklaring: De titel heeft te maken met de problemen van de hoofdpersoon. Die ziet vaak geen uitweg in de problemen. Uiteindelijk lijkt ze vaak toch een laatste uitweg te vinden die haar lang niet altijd verder helpt. Ze probeert mee te leven met de trein van het leven. Elke keer als ze denkt dat het gaat lukken, loopt het toch weer mis. Helemaal aan het einde – als ze zelfmoord wil plegen – komt alles toch weer helemaal goed en weet ze dat ze gered is, ze is in de laatste wagon gestapt.. Eerste druk: 1954
Genre: Roman Perspectief: Dit verhaal wordt grotendeels verteld door de hoofdpersoon, Tampy. Er is dus sprake van een ikverhaalvorm. Sommige korte verhaalstukjes staan in een andere vorm, maar zijn van ondergeschikt belang. Tijd van handeling: Het verhaal speelt zich af na de tweede wereldoorlog. Het hele leven van Tampy wordt beschreven maar grotendeels zijn dat herinneringen. Het werkelijke verhaal gaat over de laatste jaren – het verhaal duurt dus eigenlijk een paar jaar en bevat veel flashbacks. Plaats van handeling: Het eerste gedeelte van het verhaal speelt zich af in Rotterdam. Dan gaat Tampy naar een gevangenis in Roermond. Als ze weer vrij is gaat ze naar Noordwijk en als ze daar weggaat, gaat ze naar ‘een stad’. Binnen die stad speelt het verhaal zich af in verschillende pensions en op andere plaatsen. Tampy maakt ook twee keer een reis naar Den Haag. Beschrijving/karakter van de hoofdpersonen: Tampy Burgerheem: Zij is de belangrijkste hoofdpersoon, over haar gaat het verhaal. Ze is ongeveer 24 jaar oud. Ze heeft een opvallend litteken op haar gezicht. Haar ouders zijn omgekomen bij het bombardement op Rotterdam in de oorlog. Tampy is door alle problemen die ze heeft meegemaakt heel erg onzeker geworden. Ze heeft veel (onduidelijke) angstgevoelens en is vooral bang dat men erachter komt dat ze in de gevangenis heeft gezeten. Later leert ze hiermee omgaan en vertelt ze het de mensen. Aan het begin van het boek kent ze God niet. Later leert ze op Hem vertrouwen ook al is dat allemaal nog wat onzeker. Meneer Hovenius: hij is de baas van het warenhuis waar Tampy eerst werkt. Hij is niet gelukkig getrouwd en wordt verliefd op Tampy. Zij is niet verliefd op hem en wil geen relatie met hem aangaan. Ze werken vaak samen over en gaan dan uit eten. Als de diefstal ontdekt wordt wil hij Tampy eerst in bescherming nemen. Meneer Hovenius hangt zichzelf later op in de wc. Douwe Bimsma: Wil eerst helemaal niets van Tampy weten, maar wordt al snel verliefd op haar. Ze verloven, maar Douwe breekt met Tampy als hij haar verleden te weten komt. Later komt hij mevrouw Snuitjes zeggen dat hij als Tampy dat nog wil wel weer contact met haar wil hebben. Douwe is zeer godsdienstig. Illema Snuitjes-Bolkenbroek: een wat oudere vrouw getrouwd met een ‘keverfreak’. Ze ontfermt zich over Tampy als die daar een kamer krijgt. Tampy heeft veel aan haar, ze kan haar verhaal kwijt en heeft eindelijk een plek gevonden waar ze zich geen zorgen hoeft te maken, en niet bang hoeft te zijn. (ook al lukt dat niet helemaal). Samenvatting: Proloog: Er staat een vrouw op de bus te wachten. De vrouw is de hoofdpersoon uit het boek. Er staat ook een man met een zwarte hoed, en een dikke man. De man met de hoed heeft een heel gesprek met de vrouw en stelt allemaal lastige vragen. De bus komt eraan. Ze reizen met de bus verder tot de volgende halte. Als de vrouw eruit gaat, komt de man met de hoed haar achterna. Ze probeert te ontkomen. Als ze bij de brug komt wil ze zelfmoord gaan plegen. Ze klimt op de brug, de man zegt dat ze nog hoger moet klimmen, omdat haar poging anders zal mislukken. Dan slaat de klok elf keer. Verhaal: Het boek gaat over Tampy Burgerheem die op een kantoor werkt. Hij laat haar veel overwerken om een paar uurtjes samen te zijn. Als er op een dag geld gestolen wordt dan blijkt Tampy het gestolen te hebben tijdens een van die overwerk momenten. Ze komt in de gevangenis van Roermond terecht. Hier denkt ze veel terug aan vroeger. Een dominee komt op bezoek en vraagt haar naar haar ouders. Ze jaagt hem weg. Als ze uit de gevangenis komt gaat ze in een pension wonen. In dit pension wonen ook meneer en mevrouw Vlietstra en meneer De Weijde en Douwe Bimsma. Haar hospita is mevrouw Dekelaar. Meneer De Weijde neemt haar een keer mee naar de film, maar Tampy laat op een duidelijke manier blijken dat ze niets voor hem voelt. Als het op een avond vreselijk onweert komt Douwe bij haar. Ze krijgen ruzie. Douwe gelooft dat het onweer een straf van God is. Als de kelder onderloopt gaan ze samen dweilen. Tampy wordt verliefd op Douwe. Douwe komt tot de (voor hem vreselijke) ontdekking dat hij helemaal niet van zijn vriendin houdt. Een tijdje later vraagt mijnheer Vlietstra of Tampy meegaat naar een voetbalwedstrijd. De voetbalwedstrijd loopt uit de hand en Douwe weet Tampy nog net te redden uit de veldslag die ontstaan is. Douwe heeft het net uitgemaakt met zijn vriendin. Als hij dat zegt voelt Tampy zich dolgelukkig, ze denkt dat ze haar verleden nu kan vergeten. Op haar werk, en in het pension komen ze erachter dat Tampy in de gevangenis heeft gezeten. Douwe breekt met Tampy. Ze gaat op zoek naar onderdak in een omgeving waar men haar niet kent. Ze vindt dat wel, maar het is niet geschikt om langer te blijven en dus gaat ze weer weg. Ze probeert meneer Vlietstra te bellen maar men zegt dat hij verongelukt is. Dan probeert ze ook haar oude baas te bellen maar men zegt dat hij zichzelf opgehangen heeft. Tampy voelt zich hopeloos ongelukkig en staat radeloos op straat. Ze heeft al dagen niet of nauwelijks gegeten. Ze gaat naar een restaurant en ziet een vacature in de krant. Ze wil gaan solliciteren. Al haar angsten worden haar te veel; ze valt flauw. Ze wordt geholpen door Lievering die haar ook een baan in het restaurant geeft. Tampy vindt onderdak bij de familie Snuitjes waar ze het erg goed heeft. Eigenlijk lijkt alles nu op z’n plek te komen. Toch blijven haar angstdromen. Ze denkt dat ze een beest op de muur ziet. Op aanraden van mevrouw Snuitjes gaat ze naar een psychiater. Deze adviseert haar rustig aan te doen, en niet zoveel nieuwe ervaringen op te doen. Ze moet zich niet bang maken en tot rust komen in de relatief goede situatie waarin ze nu ziet. Ze moet de volgende keer ook beter naar het beest kijken, hoe het eruit ziet. De volgende dag gaat ze voor haar werk op reis, ze moet wijn inkopen. In de trein ontmoet ze een vrouw. Later komt Tampy haar nog een keer tegen in een restaurant en dan krijgen ze ruzie over het feit of ze elkaar al een eerder ontmoet hebben. Enige tijd later krijgt Tampy een brief waarin staat dat ze ergens heen moet komen. Het is een achterbuurt en als ze het huis binnenkomt ziet ze niemand, ze hoort allerlei dingen die ze eerder gezegd heeft. Ondertussen is Silvy (de vrouw die ze in de trein ontmoette) naar het huis gegaan waar ze nu woont en verteld allemaal leugens tegen mevrouw Snuitjes, zodat die gaat denken dat Tampy zwaar gestoord is. De volgende dag moet ze weer naar Den Haag voor haar werk. Ze krijgt goed geld mee en als ze daar aankomt is het ineens vals geld. Er gebeuren meer dingen die haar aan haar verstand laten twijfelen. Conraads (de baas van die wijnhandel) zegt dat ze een dubbelganger nodig hebben voor iemand en dat zij dat is. Ze wordt ze gemanipuleerd (ook de gebeurtenissen van de vorige dag hadden hier al mee te maken) dat ze mee gaat. Ze gaat met Silvy de trein in (de laatste wagon). Ze heeft toch de moed om aan de noodrem te trekken en loopt dan enige uren buiten in de mist rond. Ondertussen is Douwe bij haar thuis langsgekomen om haar op te zoeken, waar blijkt dat ze niet thuis is. Mevrouw Snuitjes zou net naar de politie gaan. Dat doet ze en Douwe gaat naar Otto (de ex-verloofde van Tampy, een verschrikkelijke oplichter). Hij zit ook in het complot. Tampy is helemaal in de war. Ze spreekt een man aan die haar de weg naar de brug wijst en daar zelf ook heengaat. Ze wil zelfmoord plegen. De man (psychiater Kruyfschoot) vangt haar op en ze komt voor onderzoek in het ziekenhuis terecht. Als ze weer bij bewust zijn komt praat hij met haar. Ze droomt weer van het rare beest, en de psychiater zegt dat ze ernaar moet kijken. Het beest blijkt de ventilator in het kantoor te zijn van meneer Hovenius. Ook blijkt ineens dat de diefstal eigenlijk niet haar schuld is maar dat Otto daar achter zat. Dan waant ze zich weer op de brug. Ze houdt een stang vast. Dan ziet ze twee lichten, er komt een trein aan. Gods trein, waar ze al veel om gebeden heeft. Ze heeft het gevoel dat ze nu voor altijd rustig kan zijn, ze is goed terecht gekomen.
Thema en motieven: Motieven: - problemen - angst - eenzaamheid - geloof/ongeloof - uiteindelijke redding Thema: Een leven vol problemen en angsten; een zoektocht naar rust en geluk. Uiteindelijk ‘stapt de hoofdpersoon in de laatste wagon’ en wordt gelukkig. Bedoeling van de auteur: Ik weet niet precies wat voor bedoeling B. Nijenhuis met dit boek gehad heeft. Hij wilde een boek schrijven, ik denk dat hij wel wat van zijn eigen ervaringen erin verwerkt heeft. Misschien wilde hij de lezer overtuigen dat in het leven, tussen allerlei problemen altijd weer hoop is op een oplossing. Er is altijd iemand die het weer mogelijk maakt de problemen op te lossen. In het boek krijgt de hoofdpersoon in ieder geval toch weer werk, een huis, en komt er toch weer een psychiater langs die de hoofdpersoon weer helpt.