A.Beschrijving 1. Schrijver: Renate Dorrestein
2. Titel: zonder genade
3. Druk: 2e
4. Uitgever, Jaar, Plaats: Contact, 2003, Amsterdam/Antwerpen
5. Jaar van eerste druk: 2001
6. Aantal pagina’s: 223
7. Motto/Opdracht: In opdracht: Voor Frans, voor nu, en voor Elisabeth en Barbara, voor later
8. Indeling: Er zijn 3 delen en 10 hoofdstukken. Elk deel heeft een titel en elk hoofdstuk ook. • Deel 1 titel: In de put
Hierin wordt vooral beschreven hoe gelukkig het gezin was en wat ze nu niet allemaal moeten missen. • Deel 2 titel: Memory

Hierin gaat het er vooral om wat de dader bewoog en hoe verschillend Phinus en Franka tegen de dader aan kijken. • Deel 3 titel: Ga terug naar af
Hierin wordt duidelijk dat ze opnieuw moeten beginnen en op het eind is Phinus ook in staat om de dood van Jem op een normale manier te verwerken. De namen van het eerste en het derde deel zijn vakjes van het ganzenborden de tweede naam is de naam van een spel. Deze namen zijn denk ik gekozen omdat Phinus bijeen spellenfabrikant (Jumbo) werkt. De hoofdstuktitels roepen steeds weer een vraag op over wat komen gaat: wat Jem altijd zij, Wat Franka verloor, Wat Phinus bereikt. 9. Samenvatting van de inhoud: zie extra opdracht B. structuurelementen 1.Tijd: a) Wanneer: Het verhaal speelt zich af rond 2000. b) Hoeveel tijd neemt het in beslag: Het boek duurt van vrijdagavond tot zaterdagavond
c) Is het verhaal chronologisch of niet: Het verhaal loopt niet in chronologische volgorde. d) Zijn er terugblikken: Er wordt voortdurend gebruik gemaakt van flashbacks naar de jeugd van Phinus, zijn ontmoeting met Franka en Jem en naar de gebeurtenissen met Jem. e) Is het verhaal continu verteld of niet: Er zijn terugblikken, daarin worden grootte stukken van de tijd weggelaten. Het verhaal zelf speelt zich af in ongeveer 24 uur en het verhaal mist dan ook geen grootte stukken van de tijd. Sommige uren duren wel langer dan andere. 2. Plaats: a) Waar: in de omgeving van Aduard, een plaatsje op het platteland van Groningen. Aan het eind van het verhaal en in de terugblikken speelt het verhaal zich af in Amsterdam in het huis van Franka en Phinus en in hun leefomgeving. In sommige terugblikken bevind Phinus zich ook in zijn oude huis waar hij is opgegroeid. b) C): Welke rol speelt de ruimte: In dit verhaal zijn veel ruimtes en plaatsen beschreven. De plaatsen worden steeds erg nauwkeurig beschreven en dit zorgt dus voor concretisering. Ook wordt de sfeer erg bepaald door de ruimtes. Het huisje waar Phinus en Franka bijvoorbeeld in worden opgesloten is erg bouwvallig en vervallen. Daardoor wordt de sfeer van angst en wanhoop heel erg versterkt. Ik denk dat de ruimtes ook een symbolische betekenis hebben. Het huisje in Aduard en het huis van Phinus en Franka is erg rommelig net als hun leven en relatie. Ook is er duidelijk het verschil tussen de rust van het hotel en de andere ruimtes waardoor de tegenstelling van rust en onvrede wordt geaccentueerd. 3. Personen: • Phinus Vermeer: Hij is een gelukkige getrouwde echtgenoot en toegewijde vader die kookt en gek is op spelletjes. Zijn werk bij d espelletjes fabrikant jumbo is hem dan ook op zijn lijf geschreven. Hij ziet de wereld het liefst als een groot spel en kan er dan ook niet tegen als alles niet volgens(zijn) de regels gaan. Doordat zijn ouders zijn overleden is hij opgevoed door zijn twee kibbelende, maar schattige tantes die hem vertroetelde en beschermde. Het liefst wil hij Jem net zo opvoeden. Dat Jem niet zijn biologisch kind is maakt voor hem daarbij geen verschil, al had hij ook graag een eigen kind gehad. Wanneer Jem sterft, stort hij zich op de juridische strijd om een zo hoog mogelijke straf. Zijn verdriet geeft hij geen ruimte net zo min als dat van Franka. • Franka Vermeer: Ze is 38 jaar en in veel opzichten Phinus tegenpool. Ze is een vrouw van de wereld: open, vrolijk, knap en origineel. Ze is onverstoorbaar zichzelf.Ze is gek op legpuzzels. Als maatschappelijk werkster met probleemjongeren staat ze middenin de wereld, voelt Jem daardoor goed aan en kan na zijn dood om hem rouwen. Voor phinus houding kan ze in het begin wel begrip tonen, maar wanneer hij agressief word is de maat vol. • Jem Vermeer: hij is de zoon van de overleden ex man van Franka en van Franka. Hij draagt een sterke bril en wordt op school gepest omdat hij zo ijverig is en geen gameboy heeft. In zijn pubertijd wordt hij heel principieel: Hij wil geen vlees meer eten en gaat actie voeren voor het milieu.Phinus zijn stiefvader begrijpt daar weinig van. hij had verkering met Sanne
4. Perspectief en verteller: Het is een meervoudig personaal perspectief. In het grootste deel van het verhaal beleef je het vanuit Phinus. Heel af en toe beleef je het vanuit Franka. 5. Verhaalconventie: Het boek is niet autobiografisch. Je kunt het boek realistisch, noemen omdat alle gebeurtenissen afzonderlijk realistisch zijn. Veel elementen uit het boek zijn ontleend aan de werkelijkheid. Zo zijn de plaatsen in Amsterdam waar het zich afspeelt echt en ook de herberg waar ze verblijven bestaat echt. De opeenstapeling van zoveel verschrikkelijke gebeurtenissen is minder waarschijnlijk. De roman geeft als het ware een uitvergroting van de werkelijkheid. 6. Stijl: Renate Dorrestein maakt veel gebruik van ironie. Daarbij overdrijft ze zaken heel erg en creëert ze tegenstrijdigheden. Dit kan soms een humoristisch effect hebben.Ook suggereert Renate Dorrestein veel dingen in waaruit de lezer zelf conclusies kan trekken. Er wordt net verteld dat Jem dood is, maar uit de gebeurtenissen en gedachten kun je dit wel opmaken. Later wordt er pas echt gezegd dat Jem doodgeschoten is in de disco en weet je het zeker. Renate Dorrestein maakt gebruik van een korte bondige stijl in de dialogen waardoor alles heel hard overkomt, maar doet het allemaal wat onduidelijker bij de gebeurtenissen zodat niet meteen duidelijk is wat er gebeurd. In het boek worden veel vergelijkingen gemaakt zoals Phinus als chef schuimbekken. C: Bedoeling 1. Verklaring van de titel: De titel ”zonder genade”van het boek kan op verschillende mannieren verklaard worden: • De dood is zonder genade wanneer hij eerst phinus als wees op laat groeien vervolgens Franka’s eerste man en later Jem laat verdwijnen. • Ook het leven is zonder genade: wanneer je denkt dat het niet erger kan, gebeurt dat toch. De misverstanden, ongelukken en tegenvallers stapelen zich in het weekend van Aduard zo hoog op, dat het, ondanks de gruwelijkheid van de situatie, lachwekkend wordt. • Genadeloos is ook Phinus, wanneer hij Jem's dood gewroken wil zien door een zo lang mogelijke straf na te streven voor de dader. Die strijd verliest hij (genadeloos). 2. Verklaring van het motto: Niet aanwezig 3. Motieven: In dit boek zijn verschillende motieven te vinden: • Het meest opvallende is de spelletjes in het verhaal: In Phinus jeugd waren spelletjes heel belangrijk, hij werkt bij jumbo en ziet hel leven als een groot spel dat volgens de regels gespeeld dient te worden. Jem's dood laat hem zien dat het leven alles behalve een spel is. • Gezin: Dit is erg belangrijk voor Phinus, en komt ook steeds weer terug in het boek. • Ontrouw: Phinus is een keer bijna met Katja (zijn oud-collega) naar bed geweest en na de dood van Jem vrijt hij met Sanne op het graf van Jem. • Wraak: Phinus doet hij zijn best om te zorgen dat de dader een zo hoog mogelijke straf krijgt. Wanneer de dader vijf jaar krijgt, vindt hij dit niet genoeg en hij gaat tegen het advies van de officier van Justitie in door in hoger beroep te gaan. In dit hoger beroep krijgt de dader maar drie jaar gevangenisstraf. • Kinderloosheid: Phinus heeft zelf geen kinderen. Als Franka haar baarmoeder door een operatie verliest ziet hij een droom in duigen vallen. Hij had altijd kinderen willen hebben. Hij beschouwt Jem als zijn zoon en wanneer die dood gaat kan hij het eigenlijk niet verwerken. • Schuldgevoel: Phinus geeft zichzelf de schuld van Jem's dood. Hij heeft hem extra geld gegeven om samen met Sanne naar de disco te gaan. 4. Leidmotieven/herhalingen: Huwelijksproblemen, schuldgevoelens, spelletjes, wraak. 5. Thema: Het thema van dit boek is de dood. Het is een psychologische roman over het verwerken van de dood van je kind. 6. Idee: Deze roman wil duidelijk maken dat je om zo’n groot verlies te verwerken, moet praten, denken en huilen over je verdriet.Je moet je eraan overgeven en rouwen, anders kom je niet verder. D. Schrijver: Renate Dorrestein
Haar leven: Renate Dorrestein werd geboren op 25 januari 1954 in Amsterdam. Ze groeide op in een rooms katholiek gezin. Haar vader was advocaat, haar moeder onderwijzeres. Ze had naar eigen zeggen een redelijke gelukkige jeugd, mede door haar grote fantasie. Al op de lagere school begon ze met schrijven. In 1972 haalde Renate haar gymnasium diploma aan het Keizer Karel College in Amstelveen, waarna ze besloot niet te gaan studeren, maar te werken. Ze werd verslaggeefster bij panorama(als eerste vrouw)en reisde daarvoor de hele wereld af. In 1977 besloot ze dit tijdschrift te verlaten en werkte in de daaropvolgende jaren voor verschillende andere tijdschriften, waaronder Opzij, Viva en De Tijd. Met haar columns en artikelen probeerde ze de wereld wakker te schudden en te provoceren. De zelfmoord van haar zusje in 1979 heeft op haar persoonlijkheid en schrijverschap een enorme invloed gehad, net als de ziekte ME, die haar jaren leng het leven moeilijk maakte. Haar werk: hoewel ze zich zelf vooral op journalistiek gebied liet gelden, wilde ze het liefst boeken schrijven nadat ze jaren tevergeefs had geprobeerd haar boeken gepubliceerd te krijgen, ontdekte ze een uitgeverij in 1983 eindelijk haar talent en verscheen haar debuut roman buitenstaanders. Deze roman werd een doorslaand succes en haar titel als schijfster werd gevestigd. Hierna volgden de romans Vreemde streken en Noorderzon. In 1986/87 vertrok ze voor een jaar naar de Verenigde Staten om daar op uitnodiging van de University of Michigan te fungeren als 'writer in residence'. Ze gaf les aan Amerikaanse studenten en deed zo nu en dan eens haar bekende 'woordje'. Dat de Amerikanen hier nog niet helemaal op voorbereid waren, bleek uit het opzien dat haar lezing Who wants to write like a woman? baarde. Erkenning van de vrouw, en dus ook de schrijfster, was de kern van Renate's missie. Mede daarom hielp ze in 1986 bij het oprichten van de Anna Bijns stichting, die elke twee jaar een prijs uitlooft voor 'de vrouwelijke stem in de letteren.' Deze prijs is bedoeld om vrouwelijke Nederlandse schrijfsters een steuntje in de rug te geven. Van de romans die in de loop van de jaren verschenen zijn, zoals Een nacht om te vliegeren, Het hemelse gerecht, Ontaarde moeders, Een sterke man, Verborgen gebreken en Een hart van steen, zegt ze zelf dat het nogal aparte boeken zijn. Voor haar gevoel hoort haar schrijfstijl nergens bij en maakt ze niet deel uit van een literaire beweging. De enige schrijfsters met wie ze zich enigszins verwant voelt zijn Fay Weldon en Beryl Bainbridge, omdat zij ook maatschappelijke kwesties niet onbesproken laten in hun boeken. bekroningen: Dat de stijl van Renate Dorrestein in deze tijd vrijwel uniek is, belet niet dat haar romans een steeds groter publiek vinden. Haar boeken staan steeds langer op bestsellerlijsten en zijn al in aanmerking gekomen voor verschillende publieksprijzen. Zo werd Een sterke man genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs en werden Verborgen gebreken en Een hart van steen genomineerd voor de Trouw publieksprijs. Juist omdat haar werk zo eigenzinnig en onweerstaanbaar is, werd haar hele oeuvre in 1993 bekroond met de Annie Romein Prijs. In 1997 kreeg ze ook nog eens de jonge Gouden Uil voor Verborgen gebreken. Dat haar erkenning als schrijfster na deze prijzen alleen nog maar toenam, blijkt uit het feit dat ze nog datzelfde jaar op uitnodiging van het CPNB de mogelijkheid kreeg het boekenweekgeschenk Want dit is mijn lichaam te schrijven over het thema God.Net als in haar columns verwerkt Renate in haar boeken vaak een boodschap aan de wereld. Zo ook in haar autobiografisch werk Heden ik, waar ze haar worsteling met de ziekte ME, maar nog meer met de manier waarop de maatschappij tegen ME aankijkt, beschrijft. Een ander autobiografisch werk over een van haar eigen worstelingen is Het perpetuum mobile van de liefde. In dit boek beschrijft ze haar verwerkingsproces na de zelfmoord van haar zus. Hoewel het boek vooral gaat over haar eigen verdriet, laat Renate het ook hier niet na de nodige kritische kanttekeningen te maken over de samenleving en haar ingeburgerde patronen. Niet alleen in Nederland is Renate Dorrestein een succes, ook in het buitenland is ze gewild. Haar boeken zijn al verschenen in het Engels, Duits, Spaans, Japans, Italiaans, Zweeds, Frans, Fins en Deens en de rechten van Een hart van steen werden in 2000 voor 220.000 gulden verkocht aan de Amerikaanse uitgeverij Viking. Verder verscheen in Nederland in 2000 de luchtige, maar goed onderbouwde vakbiografie Het geheim van de schrijver. Haar roman Zonder genade werd genomineerd voor de AKO Literatuur Prijs 2002. E. Beoordeling: Het boek vond ik wel aardig om te lezen. Het onderwerp zorgde voor spanningen en treurige effecten in het boek. Wel vond ik de onderwerpen te overdreven. Er zat te veel drama in, zoals de vele mensen die dood zijn gegaan in hun leven, waardoor het een onwerkelijk effect kreeg. Er gebeurde veel in het boek en ook waren er veel terugblikken. In het begin was dat nogal verwarrend, maar je raakte er al snel aan gewend hoe het allemaal in elkaar zat. Wat ik wel jammer vond was dat ja eigenlijk al enigszins wist wat er ging gebeuren, omdat je soort van hints krijgt. Je wist allang dat Jem dood was. Je wist alleen niet hoe en wat.maar opzich maakte dat ook niet heel veel uit. Ook had je ik al enig vermoeden dat Sanne zwanger zou zijn.Wat er gebeurde werd wel goed en levensecht beschreven. In het boek ontstond wel een soort spanning en ik kon me ook goed in leven in de hoofdpersonen van het boek. Al vond ik die soms wel onrealistisch. Dit kwam doordat er dingen gebeurde of ze dingen dachten, die ik totaal niet realistisch of te overdreven vond. Vooral toen Phinus met het vriendinnetje van Jem naar bed was geweest. Volgens mij gebeurt zoiets alleen als die man niet helemaal goed is en niet omdat ze toevallig beide verdrietig waren. Daardoor kreeg ik een heel ander beeld van Phinus. Ook vond ik dat de hoofdpersonen soms te makkelijk over iets dachten. Zoals de zwangerschap van Sanne. Misschien was dit ook wel de bedoeling, omdat het zo een iets meer humoristisch effect kreeg en ook door een lichtelijk gestoord beeld te geven van phinus. Ik vond dit alleen soms nogal vervelend. Wel was het boek makkelijk te begrijpen en ook makkelijk te lezen. Je kon het in een lange dag uitlezen. Soms had je wat last van de flashbacks, maar daar moest je even inkomen. Ook stonden in het verhaal haast geen moeilijke woorden of taalgebruik. Wel veel ironie, maar dat vond ik juist wel leuk. Ook werden dingen uitgebreid en goed beschreven. Soms wel iets te uitgebreid waardoor het saai werd. Maar je kon je goed een voorstelling maken hoe het werkelijk zou hebben uitgezien. De dialogen vond ik wel heel levensecht en het leek ook wel of je er midden in zat. Ik vond het een leuk boek om een keer te lezen. Het is niet een van mijn lievelings boeken en vindt het ook geen aanrader voor andere mensen. Als je even een middagje een niet te moeilijk boek wil lezen is het wel een goed boek, want er zaten leuke stukken in. Ik hoef dit boek denk ik niet nog een keer te lezen.